Vandaag in Trouw: Transitiecoalitie Voedsel roept overheid op om als marktmeester en met vergoedingen en heffingen geld verdienen met kringlooplandbouw mogelijk te maken, zoals overtuigend bepleit door adviescommissie Maij.
Minister Schouten moet de adviezen van de Commissie-Maij ter harte nemen. Zodat boeren met kringlooplandbouw een goede boterham kunnen verdienen, aldus Joost de Jong en Willem Lageweg van de Transitiecoalitie Voedsel.
Met een vriendelijke glimlach ontving minister Schouten begin oktober het rapport ‘Goed boeren kunnen boeren niet alleen’ van de adviescommissie-Maij. Het door de minister gevraagde advies gaat over randvoorwaarden om als boeren met kringlooplandbouw een goede boterham te kunnen verdienen. Het rapport bevat veel nuttige aanbevelingen. Kernpunten zijn een pleidooi voor een krachtige rol van de overheid als marktmeester en voor het vergoeden en belasten van boeren voor hun positieve of negatieve bijdragen aan milieu, klimaat en samenleving. Helaas blijkt de politiek nog niet rijp voor deze adviezen.
De Transitiecoalitie Voedsel ondersteunt de aanbevelingen van de commissie Maij van harte. Zonder het corrigeren van de markt, het betalen voor ecosysteemdiensten en het belasten van de negatieve bijeffecten van het huidige landbouwmodel zal kringlooplandbouw niet rendabel blijken. Alleen door dit soort maatregelen krijgen boeren die bijdragen aan duurzaamheid een eerlijk speelveld en kunnen zij laten zien dat zij begrijpen wat de samenleving van hen vraagt.
In een eerste reactie op de aanbevelingen in een interview in Trouw (8 oktober) toont de minister zich echter erg terughoudend. Hoewel ze andere verdienmodellen en betere prijzen voor boeren toejuicht, aarzelt zij om vanuit de overheid stevig te gaan sturen. Gedwongen door de weerstand in de regeringscoalitie komt Schouten niet verder dan de mededeling dat ze nog ‘gaat kijken naar nieuwe klimaat- en milieuheffingen en vergoedingen voor ecosysteemdiensten’. Daarmee dreigt het rapport in de prullenbak te verdwijnen.
Hindernissen voor kringlooplandbouw moeten belast worden
De Transitiecoalitie Voedsel roept de politiek met nadruk op de adviezen van de commissie-Maij op te volgen. Er is nu lang genoeg gewacht en gestudeerd. Het is hoog tijd voor krachtige maatregelen. Heffingen, een subsidiebeleid dat afstand neemt van het steunen van industriële vormen van landbouw en krachtige wetten en regels kunnen niet meer uitblijven. Zo zouden belangrijke hindernissen voor kringlooplandbouw, zoals kunstmest en veevoer dat van ver komt, belast moeten worden voor hun negatieve effecten op milieu en klimaat. En boeren hebben recht op een vergoeding voor hun bijdragen aan CO2-opslag, biodiversiteit en landschapsonderhoud. Zonder een stevige rol van overheden zal dit er niet van komen.
De commissie-Maij erkent dat een open markt in Europa een eenzijdige adoptie van kringlooplandbouw in Nederland belemmert. Er bestaat een risico van toenemende import van niet-kringlooplandbouwproducten. De commissie pleit daarom voor een ‘dashboard’ waarmee inzichtelijk gemaakt wordt hoe boeren scoren op kringlooplandbouw. Buitenlandse partijen moeten deel uitmaken van een dergelijke aanpak en de daarvoor benodigde data verplicht aanleveren. De commissie stelt voor dat de minister haar overtuigingskracht gebruikt om andere landen te stimuleren ook over te gaan tot een dergelijke aanpak.
Maar niet alleen de voorstellen voor een heffing worden nu naar de toekomst geschoven, ook het pleidooi voor wetgeving om kringlooplandbouw van de grond te krijgen heeft de minister afgewezen, zo bleek bij het debat over de landbouwbegroting 2020. Ze wil eerder belemmerende regels aanpakken. De clash over dit onderwerp tussen CDA en VVD enerzijds en D66 anderzijds maakt duidelijk dat er voorlopig geen wettelijke regels komen om kringlooplandbouw te bevorderen.
Daarmee worden belangrijke aanbevelingen van de commissie-Maij terzijde gelegd en laat de politiek de boeren die wel voor kringlooplandbouw kiezen volledig in de steek.
Door: Joost de Jong en Willem Lageweg
