19 september 2023 door Jeen Akkerman
De eiwittransitie is een serieuze zaak. En je kunt er serieus zaken mee doen; hoe meer bedrijven en investeringen, des te succesvoller de transitie wordt. Om dat te bereiken, is meer aandacht bij de politiek noodzakelijk. Ook meer accent op minder ver bewerkte plantaardige eiwitten kan helpen om het verdienmodel te verbeteren.
Jeroen Willemsen houdt zich bij Foodvalley NL – de organisatie die ijvert voor gezond, veilig en duurzaam voedsel in Nederland en daarbuiten – bezig met de transitie van dierlijk naar meer plantaardige eiwittten. Daarbij gaat het vooral om partners die elkaar helpen met praktische kennis en oplossingen. “Bijvoorbeeld gericht op opschaling van productie, om binnen te komen bij de retail met je product of hoe je kunt internationaliseren”, licht Willemsen toe. Onderzoek en investeren in start-ups hoort niet tot de kerntaken van de stichting, waarbij inmiddels ongeveer 450 partijen zijn aangesloten; van grote en kleine food-ondernemingen tot provincies en (belangen)organisaties.
Start-ups
Naast start-ups met nieuwe ingrediënten of producten op basis van plantaardige teelten, fermentatie of mycoproteïne, gaat het om grote, gevestigde voedselproducenten. Willemsen noemt die laatste ook start-ups, omdat plantaardige eiwitten voor bedrijven als Unilever en FrieslandCampina een nieuw speelveld zijn. “Ze hebben veel kennis van eiwitten en hebben de juiste faciliteiten, de toepassing en markt van plantaardige bronnen is voor hen veelal nieuw.”
Dat het herstellen van de balans in plantaardig en dierlijk ook economisch interessant is, bleek eerder al uit een studie door de provincie Gelderland in samenwerking met The Protein Community (TPC), een initiatief van Foodvalley NL. Daaruit kwam naar voren dat de eiwittransitie alleen al in Gelderland de afgelopen vijf jaar zorgde voor 1200 banen en 140 miljoen euro toegevoegde waarde door in totaal 56 ondernemingen.
Eiwittransitiekaart NL
Als follow-up hiervan is Foodvalley NL voor heel Nederland de bedrijvigheid van de eiwittransitie in kaart aan het brengen. Het voorlopige resultaat van dit project, dat is uitgevoerd in samenwerking met provincies en de Transitiecoalitie Voedsel, presenteert Jeroen Willemsen op 12 oktober tijdens het Plant The Future diner. Onder de titel ‘Eiwittransitiekaart NL’ laat hij dan een overzicht zien van de meer dan 400 actoren die letterlijk werk maken van de eiwittransitie. Om zo aan de dinergasten duidelijk te maken dat plantaardig eiwit, algen, mycoproteïne, precisiefermentatie enzovoort al serieuze business is. En dat deze sector meer belangstelling (en ondersteuning) verdient van de politiek. Al was het maar om een ‘level playing field’ met de steun voor vlees en zuivel te bereiken.
Portaal
De Eiwittransitiekaart NL is niet het eindresultaat.
“We gaan alle verzamelde informatie gebruiken voor een online portaal, waar ook buitenlandse partijen kunnen ontdekken hoeveel bedrijven, kennisinstellingen en initiatieven er in ons land zijn op het terrein van de eiwittransitie en bij wie ze terecht kunnen met hun vraag of propositie. Zodat we ook internationaal meer samenwerking en business faciliteren” , aldus Willemsen. Het portaal krijgt de naam Futureprotein NL en wordt volgend jaar gelanceerd.
Puur
Als het gaat om ‘serieus zakendoen’ is ook de kostprijs van de plantaardige en andere duurzame eiwtbronnen van belang. Naast het verschil in overheidssteun, speelt hier ook de mate van bewerking een rol. “Pure bonen zijn het goedkoopste eiwitrijke krachtvoer voor de mens”, reageert Willemsen. Hij doelt op de diverse stappen die soms nodig zijn om plantaardig eiwit geschikt te maken als ingrediënt in voeding. Bijvoorbeeld: van bonen naar bonenmeel, naar concentraat, naar isolaat, naar geëxtrudeerd isolaat. Elke stap brengt extra kosten met zich mee, ook omdat er flinke investeringen vereist zijn. Naast deze ingrediënten-route ziet Willemsen ook veel potentieel voor minder bewerkte producten. “Hoe kunnen we de keten korter maken, met minder bewerkingen en bijbehorende verliezen en hoge investeringen”, formuleert hij de opdracht.
Poke-bowl
Voorbeelden van minder bewerkte plantaardige eiwitten zijn te vinden in zogenoemde convenience producten in de supermarkt. Willemsen noemt poke-bowls, salades en wraps. Daarin kunnen bijvoorbeeld onbewerkte edamame-bonen worden toegepast. “Er is een duidelijke trend naar minder bewerkt en meer puur voedsel. Daar kunnen we met plantaardige eiwitten op inspelen.” Naast pure bonen kan het ook gaan om slechts één verwerkingsstap: zo kun je met behulp van fermentatie van Nederlandse veldbonen tempeh maken.
Platform
Als sponsor van het Plant The Future diner hoopt Jeroen Willemsen bij de disgenoten de economische component van de eiwittransitie extra onder de aandacht te brengen.
“Het zou mooi zijn als we de kansen die dit biedt voor de Nederlandse agri&food sector goed voor het voetlicht kunnen brengen bij volksvertegenwoordigers. Wat mij betreft zou Caroline van der Plas aan tafel moeten zitten, zij kan immers ook de verbinding met de boeren goed maken.”
