De val van het kabinet Schoof markeert een kantelpunt. Voor de Transitiecoalitie Voedsel betekent dit het begin van nieuwe kansen. Waar eerder de landbouw- en voedseltransitie te vaak in de wacht werd gezet, ontstaat nu ruimte voor vernieuwing.
De uitdagingen zijn groot, maar de oplossingen liggen klaar. Of het nu gaat om stikstof, biodiversiteit, gezonde voeding of de eiwittransitie – tal van initiatieven laten zien dat het anders kan én moet.
Belonen wat goed is, beprijzen wat schaadt
Dit is hét moment om het landbouw- en voedselbeleid opnieuw in te richten met het oog op de toekomst. Een sleutelrol is weggelegd voor subsidies: het nieuwe kabinet kan echte impact maken door landbouw- en voedselsubsidies om te buigen. Minder geld naar wat natuur en klimaat schaadt, en meer steun voor natuurinclusieve landbouw. Zo behalen we met bestaand budget maximale winst voor milieu én boeren.
Deze omslag vraagt om samenwerking. Boeren, bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden kunnen samen de bestaande subsidiestromen herzien en richten op de toekomst. Daarbij is het van belang dat we beter zicht krijgen op de werkelijke maatschappelijke kosten en baten van ons huidige landbouw- en voedselsysteem. Veel kosten – zoals schade aan natuur, klimaat of gezondheid – worden nu niet verrekend in de prijs. Een systeem dat positieve impact beloont en schade eerlijk beprijsd, maakt duurzame en gezonde keuzes aantrekkelijker en toegankelijker.
Volle kracht vooruit met de eiwittransitie
De verschuiving van dierlijk naar meer plantaardig voedsel – zowel in productie als consumptie – speelt een sleutelrol, zowel voor het klimaat als voor de volksgezondheid. Helaas kreeg dit onder het vorige kabinet nauwelijks prioriteit. Preventiebeleid werd wegbezuinigd, terwijl chronische ziektes toenemen. Concrete voorstellen als een suikertaks of btw-verlaging voor groente en fruit bleven liggen. Dat moet anders. Niet alleen in Den Haag: ook provincies, gemeenten en bedrijven hebben laten zien dat het anders kan – met koplopers die verantwoordelijkheid nemen en om ondersteuning vragen.
Nu is het moment om wél vol in te zetten op de eiwittransitie: met structureel beleid, stimulerende regelingen en een gezonde voedselomgeving als norm. Transitiecoalitie Voedsel roept een nieuw kabinet daarom op om:
- De eiwittransitie te verankeren in landbouw-, gezondheids- en klimaatbeleid;
- Koplopers te belonen en samen te bouwen aan een gezond en duurzaam voedselaanbod;
- Wetgeving en fiscale instrumenten in te zetten voor een gezonde voedselomgeving;
- Provincies en ketenpartners actief te ondersteunen met langetermijnbeleid.
Gebiedsgerichte aanpak: tijd om de draad weer op te pakken
Het kabinet Schoof liet de gebiedsgerichte aanpak los en zette daarmee een streep door de 24,3 miljard euro die was gereserveerd voor een serieuze landbouwtransitie. In heel het land vielen samenwerkingen stil – tussen boeren, overheden, natuurorganisaties en burgers – en het vertrouwen in de overheid kreeg opnieuw een klap.
Transitiecoalitie Voedsel gelooft juist in die gebiedsgerichte aanpak. Samen met boeren uit diverse regio’s schreven we een notitie over hoe je, in de lokale praktijk van bodem, water, landschap en mensen, wél tot echte oplossingen komt. Ook in ons voorstel voor het stikstofbeleid pleiten we voor een brede, samenhangende visie waarin stikstof, biodiversiteit, klimaat, water, bodem en dierenwelzijn als geheel worden bekeken.
Het is tijd om met elkaar door te pakken. Voor een toekomstbestendige landbouw, stevig geworteld in de regio en met langjarig perspectief voor boeren.
Perspectief binnen handbereik
Boeren, burgers, bedrijven en natuur verlangen naar perspectief – en dat ligt binnen handbereik. De tijd is rijp voor een overheid die deze beweging omarmt en ondersteunt. Wat ons betreft staat Nederland aan de vooravond van een krachtige herstart richting een duurzaam en toekomstbestendig voedselsysteem.
Deventer, 5 juni 2025
Foto: Schutterstock
