Belonen en Beprijzen voor toekomstbestendige keuzes
Een duurzaam en gezond voedselsysteem is nodig, maar ontstaat alleen als de spelregels veranderen. Het gaat hierbij ook om financiële spelregels: welk gedrag wordt beloond en welk gedrag wordt ontmoedigd? Een systeem van belonen en beprijzen is gebaseerd op het principe ‘de vervuiler betaalt’ en het tegelijkertijd het belonen van maatschappelijke waarden. De Transitiecoalitie Voedsel heeft daarom de denklijn Belonen en Beprijzen ontwikkeld in samenspraak met wetenschappers, bedrijfsleven en NGO’s, en vervolgens breed uitgezet bij onze strategische partners. Samen zijn we een beweging die de vervuiler wil laten betalen en de vergroener wil belonen om zo gezamenlijk te komen tot een voedselsysteem dat past binnen de planetaire grenzen.
Door bij de bron te belonen en te beprijzen, kunnen daar de duurzamere keuzes worden gemaakt. Het inprijzen van externe effecten voor chemische bestrijdingsmiddelen zorgt bijvoorbeeld dat de afweging tussen het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en andere methoden om plagen te voorkomen of te bestrijden wordt beïnvloed. Ook kan door bij de bron te heffen dit geld direct teruggesluisd worden om meer natuur-inclusieve landbouw te stimuleren.
Niet dweilen met de kraan open
Één van de prioriteiten van ons programma is te stoppen met het belonen van activiteiten die schadelijk voor het milieu en biodiversiteit zijn. Juist in een tijd waarin de middelen niet toereikend zijn voor de enorme opgave moeten we zo efficiënt mogelijk gebruik maken van overheidsgeld. De Transitiecoalitie Voedsel jaagt daarom samen met andere stakeholders het maatschappelijk debat over deze schadelijke landbouwsubsidies aan. Wij vestigen de aandacht op subsidies die een niet-toekomstbestendig landbouwsysteem onterecht steunen, met als doel om deze subsidies om te buigen. Zowel in Nederland als in Brussel.
Verschillende onderzoeken laten zien dat er jaarlijks voor miljarden euro’s aan subsidies wordt besteed die schadelijk zijn en beter ingericht kunnen worden. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om inkomenssteun, fiscale voordelen of directe subsidies voor schadelijke activiteiten bij ketenspelers. Ook hier werkt het ombuigen van schadelijke subsidies tweeledig: door te stoppen met vervuilend of schadelijke activiteiten te belonen, verlagen we direct de druk op het milieu. Anderzijds komt er geld vrij dat ingezet kan worden voor duurzamere verdienmodellen, zoals het vergoeden van ecosysteemdiensten of het stimuleren van natuur-inclusieve landbouw. Hiermee is Belonen en Beprijzen een transitiemiddel waarmee we zowel kunnen remmen als versnellen. Zo gaan we samen naar een landbouwsysteem dat natuurinclusief en toekomstbestendig is en waarin we een nieuw kader geven voor toekomstbestendige verdienmodellen. En daarmee écht perspectief geven aan boeren.
Daarnaast pleit de Transitiecoalitie Voedsel voor de invoer van heffingen op producten en grondstoffen die schade toebrengen aan het milieu, zoals een heffing op het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en een teveel aan minerale meststoffen. De hoogte van de heffing kan afhankelijk worden gemaakt van de mate waarin het bestrijdingsmiddel schade toebrengt aan de biodiversiteit en gezondheid, zoals in Denemarken al gebeurt. Wij bepleiten ook een beloning voor maatschappelijke waarden die boeren creëren en die een positief effect hebben op bijvoorbeeld de biodiversiteit.
