… Niet als omslag naar meer plantaardig eetpatroon ontbreekt.
Het is positief dat het kabinet Rutte IV zich uitspreekt om in “de transitie naar een groene economie tot de kopgroep in Europa te behoren”. De doelstellingen die het kabinet formuleert om de planeet leefbaar en bewoonbaar te houden op gebied van klimaat, landbouw, duurzaamheid en volksgezondheid kunnen sterker. Een grote en noodzakelijke stap inde verbinding tussen gezond en duurzaam, is dat Rutte IV stevig inzet op een gezonde en duurzame voedselomgeving en last but not least zich uitspreekt voor het versnellen van de eiwittransitie, de omslag naar een meer plantaardig en minder dierlijk eetpatroon.
Transitiecoalitie Voedsel is blij met de actieve inzet van het nieuwe kabinet om de bewuste, gezonde keuze te stimuleren en de ongezonde keuzes te ontmoedigen. Ze is verheugd dat het kabinet inzet op bindende afspraken met de industrie over gezondere voedingsmiddelen, een extra belasting op suikerhoudende producten en 0% BTW op groente en fruit. Ook de inzet van Rutte IV op meer transparantie van supermarkten over de wijze waarop hun assortiment aantoonbaar duurzaam en diervriendelijk wordt juichen we van harte toe. Bovendien zijn onderzoek naar de bijdrage van de consument in verduurzaming van de landbouw en het stimuleren van bewuste keuzes voor in Nederland geproduceerd voedsel goede initiatieven.
Koppeling duurzaam en gezond voedsel is nodig
Dat ons eetpatroon gezonder en duurzamer moet, daar bestaat vanuit de wetenschap geen vraag over. De eiwittransitie (een daling van de dierlijke eiwitconsumptie en -productie en een toename van de consumptie en productie van plantaardige eiwitten) draagt bij aan de realisatie van een gezonde en duurzame leefstijl, zo laten stapels wetenschappelijke rapporten zien (o.a. RIVM, RLi, PBL, EAT lancet). Immers: het grootste deel van de zorgkosten hangt samen met onze eetpatronen die op vooral hoog-bewerkte, hoogcalorische en dierlijke producten leunen. We eten te weinig groenten en fruit, te veel vlees. Een meer plantaardig eetpatroon levert bovendien een belangrijke bijdrage aan de extra aanscherping van de C02 reductie van 55% voor 2030 dat het nieuwe kabinet zich ten doel heeft gesteld. De verstoring van de andere ‘planetary boundaries’ (stikstofkringloop, fosforkringloop, biodiversiteitsverlies) is eveneens voor een groot deel te wijten aan de overmatige (productie en) consumptie van dierlijke eiwitten. Ook levert de eiwittransitie een bijdrage aan het “leefbaar en bewoonbaar houden van ons land”, eveneens een ambitie van het regeerakkoord. Helaas is in het Regeerakkoord de verbinding tussen gezond en duurzaam vooralsnog niet gelegd.
Eiwittransitie Missing Chapter in regeerakkoord
Zowel vanuit gezondheid als vanuit duurzaamheid en klimaat is een verschuiving naar een meer plantaardig dieet dus zeer gewenst. Maar ook een derde pijler duidt het belang van de verschuiving naar meer plantaardig en minder dierlijk. Het bevordert onze concurrentiekracht als wereldspeler in de groene economie. Nu al is sprake van een enorme groeimarkt van plantaardige alternatieven (zie groei in verkoop van 50% in Nederlandse supermarkten) en grote kansen voor de markt van peulvruchten en anderen onbewerkte plantaardige producten. Wil Nederland haar koploper positie in de wereld van landbouw en voedsel behouden dan ligt er een enorme kans in het herpositioneren van Nederland als plantaardig proteïne land.
Voedselomgeving als aanzet tot duurzamere en gezondere keuzes
Om verandering in ons eetpatroon te bewerkstelligen, laten talloze wetenschappelijke (beleids)adviezen zien, is inzet nodig op het creëren van een gezonde en duurzame voedselomgeving (aanbod, promotie en straatbeeld). Want de belangrijkste bepaler van ons eetgedrag is onze voedselomgeving. Naast prijsprikkels voor de consument zoals de voorgestelde suikertaks en 0% BTW op groenten en fruit, is sterk sturen op voedselaanbieders die onze voedselomgeving bepalen vereist, zodat de gezonde en duurzame (en dus ook plantaardige) keuze de gemakkelijke en goedkope keuze wordt.
Voedselaanbieders kunnen onderdeel van de oplossing zijn
De Transitiecoalitie Voedsel vindt dat dit terug moet komen in het nieuwe Preventieakkoord. Wij verwachten van het nieuwe kabinet concrete voorstellen waarin met name het bedrijfsleven (supermarkten, industrie, horeca etc.) wordt aangespoord hun verantwoordelijkheid voor een gezonde en duurzame keuze te nemen. De overgang naar minder dierlijke eiwitten hoort daar expliciet onderdeel van uit te maken. Dat doet recht aan de wetenschappelijk onderbouwde stelling dat de aanbieders van voedsel in belangrijke mate de keuze van de consument bepalen. Daarbij streven wij naar een verhouding in de dierlijke en plantaardige eiwitconsumptie van 50/50 in 2025; nu is dat nog 60/40.
Tot slot zou ook het internaliseren van externe kosten, zoals gezondheidskosten, CO2 uitstoot, verstoring van de stikstofcyclus, biodiversiteitsverlies en bodemdegradatie, ook wel true pricing / true costs genoemd, verder opgepakt moeten worden.
Plantaardig het nieuwe normaal!
Begin 2021 kwam Transitiecoalitie Voedsel namens een aantal prominente organisaties in de wereld van voedsel en landbouw met de oproep ‘Plantaardig het nieuwe normaal!’. Om te beginnen was dit een oproep aan de informateur om eiwittransitie in het Regeerakkoord op te nemen. Inmiddels is de oproep door meer dan 150 partijen ondertekend, en onderschreven tijdens de eerste editie van het ‘Plant The Future Diner’ dat oktober jl. plaatsvond in Nieuwspoort, mediacentrum in politiek Den haag. Meer dan 230 aanwezigen en meer dan 100 organisaties die ter plaatse waren, toonden het belang van en het draagvlak voor een nieuw hoofdstuk in de Nederlandse landbouw en eetpatronen: Plantaardig het nieuwe normaal! Steun deze oproep en onderteken via: Plantaardig het nieuwe normaal – Transitiecoalitie Voedsel
Natascha Kooiman
Co-founder Transitiecoalitie Voedsel
Kwartiermaker Voedselomgeving & Eiwittransitie
