Minister Staghouwer kwam in de voedselevaluatie brief met de visie 50/50 plantaardig/dierlijk in ons eetpatroon in 2030. Nu is het zaak om tot concrete invulling te komen. Tijdens het Plant the Future diner op 13 oktober was dit volop het onderwerp van gesprek. Hoe gaan we die 50/50 halen? En wie moet daarin welke rol pakken? We vroegen onze sponsoren van het Plant the Future diner ernaar. Hoe zien zij hun rol in de eiwittransitie? Ook vroegen wij hen naar het tienpuntenplan. Het plan dat met input van het Plant the Future diner in 2021 gevormd is. Met welke punten zijn zij aan de slag en waar ligt nog een uitdaging? Vandaag kun je ons gesprek met Corné van Dooren nalezen. Hij is Senior Advisor Sustainable Diets & Ecological Nutritionist bij WWF-NL.
De urgentie is voor Corné van Dooren duidelijk: het voedselsysteem moet duurzamer en gezonder. Om die omslag te maken, is de eiwittransitie één van de belangrijke transities die plaats moeten vinden. En volgens Corné is die eiwittransitie volop gaande: “Ik zie dat het moment daar is. De consumptie is aan het veranderen en bedrijven zijn aan het veranderen. Nu is het zaak om de eiwittransitie te versnellen. We hebben in 50 jaar onze vleesconsumptie verdubbeld. Maar we hebben geen 50 jaar de tijd om de dierlijke consumptie te halveren. Dat moet gebeuren binnen 1 generatie.”
“Ik zie dat het moment daar is. De consumptie is aan het veranderen en bedrijven zijn aan het veranderen. Nu is het zaak om de eiwittransitie te versnellen. We hebben in 50 jaar onze vleesconsumptie verdubbeld. Maar we hebben geen 50 jaar de tijd om de dierlijke consumptie te halveren. Dat moet gebeuren binnen 1 generatie.”
Planeetaardig voedselpatroon
Dat is waar het Wereld Natuur Fonds (WWF-NL) zich voor inzet. WWF-NL is een natuurorganisatie die de natuur wil beschermen en de biodiversiteit wil herstellen én laten toenemen. “In onze analyse is het voedselsysteem de grootste bedreiging voor natuur, biodiversiteit en klimaat”, aldus Corné van Dooren, Senior Advisor Sustainable Diets & Ecological Nutritionist bij WWF-NL. “Als wij onze doelen willen halen moeten we het voedselsysteem anders inrichten.” Corné verwijst naar ontbossing, overbevissing en het grote landbeslag dat nodig is voor onze huidige voedselproductie. Om hier verandering in te brengen, moeten we ons voedselpatroon aanpassen, onder andere: minder dierlijke eiwitten en meer plantaardige eiwitrijke gewassen. Corné: “Wij noemen dat planeetaardig.” De vier adviezen om planeetaardig te eten zijn als volgt: Eet meer plantaardig en minder dierlijk, geef de voorkeur aan vers en lokaal in plaats van aan sterk bewerkte producten, kies producten van een duurzame vorm van landbouw en breng meer variatie en balans op je bord; nergens te veel van.
Deze vier adviezen zijn te herkennen in het werk van het WWF-NL. “We zijn bezig om een campagne te ontwikkelingen gericht op de consument. Bewustwording en gedragsverandering is hierbij belangrijk. We vinden het belangrijk dat mensen meer plantaardig gaan eten en dat willen wij positief insteken. Wij zien vooral kansen voor peulvruchten en noten. Dat biedt ook kansen voor de Nederlandse landbouw. Een toenemende vraag kan stimuleren dat in Nederland meer peulvruchten en noten worden geteeld, natuurlijk op een natuurinclusieve manier.”
“We moeten mensen bewust maken van wat er op hun bord ligt en wat dat voor een effect heeft op de natuur en het klimaat.”
Risky business
Recent heeft het Wereld Natuur Fonds een rapport gepubliceerd over de impact van de Nederlandse import op de natuur wereldwijd. Het rapport laat zien dat de Nederlandse import van producten zoals soja, palmolie, maïs, kokosnoot, cacao, koffie, rundvlees, leer en hout jaarlijks een oppervlakte nodig heeft van vier keer het formaat van Nederland. Nederland haalt producten uit onder andere Brazilië, Kameroen en Indonesië. Hier gaat de productie gepaard met natuurvernietiging en schending van mensenrechten. Nederland kan dus haar rol pakken om ontbossing, natuurvernietiging en mensenrechtenschending tegen te gaan. Corné vertelt “Wij willen mensen bewust maken van wat er op hun bord ligt en wat dat voor een effect heeft op de natuur en het klimaat.” Dit doet WWF-NL in samenwerking met onder andere de Transitiecoalitie Voedsel (TcV). Zo is WWF-NL vriend van TcV en is Corné lid van de TcV kerngroep eiwittransitie. “In een transitie heb je meerdere partijen nodig. Transitiecoalitie Voedsel biedt het platform om samen na te denken wat nodig is. Samen laten we één geluid horen.”
Natuur als bondgenoot
De urgentie is duidelijk: willen we weer in balans komen met de natuur dan moet ons voedselsysteem anders worden ingericht. Corné vertelt dat er drie zaken anders moeten: “1 het productiesysteem moet anders. We moeten op een duurzame manier gaan produceren. 2 we moeten anders consumeren. We zullen meer plantaardig moeten gaan eten. En 3 we moeten minder gaan verspillen. Alle drie zijn nodig om tot een gezond en duurzaam voedselsysteem te komen en om binnen de grenzen van de planeet te blijven.” Het Wereld Natuur Fonds geeft de natuur een stem. Het geeft een stem aan de belangen van de natuur én de inheemse volken. Corné is ervan overtuigd dat we in harmonie met de natuur kunnen produceren. Hij noemt als voorbeeld watermanagement. We kunnen water bergen in brede rivieren en daarnaast de natuur water laten absorberen en vasthouden. We kunnen door notenteelt of voedselbossen CO2 opslaan in bossen. En boeren kunnen uitstekend in samenwerking met de natuur landbouw bedrijven. Maar als consument zullen we ook stappen moeten zetten. “We consumeren veel, te veel. We willen het hele jaar door van alles. We eten te veel dierlijk. En als je kijkt naar landgebruik is dat onlogisch. 82% is voor de veeteelt, voor de productie van zuivel en vlees, terwijl we daar maar 18% van onze calorieën uit halen.”
Wat er nodig is om de eiwittransitie te versnellen
“Het is een fijn dat de concrete doelstelling van 50/50 is gekomen. Dan is het duidelijk waar we aan werken. Maar nu is de vraag: hoe vertaal je dat? Als we inderdaad de vleesconsumptie omlaag brengen, wat betekent dat? Komen er dan campagnes, komen daar beleidsinstrumenten voor?” Corné ziet dat punt 1 van het tienpuntenplan van de Transitiecoalitie Voedsel is ingevuld: ‘Formuleer een heldere visie’. Maar ook de andere punten moeten worden aangepakt. Zoals punt 3 ‘Ontwikkel een roadmap’. Deze moet antwoord geven op de invulling van de visie.
Als we vragen wat er nodig is van de overheid voor de eiwittransitie, sluiten Corné’s suggesties mooi aan bij punt 9 van ons tienpuntenplan: ‘Zorg voor wet- en regelgeving ter bevordering van de eiwittransitie en een gezonde en duurzame voedselomgeving’. Corné stelt dat we aan de slag moeten met “de verlaging van btw op groente en fruit, maar ook op peulvruchten. Daarnaast is een eerlijke prijs voor vlees aan te raden. “Eigenlijk zou ik zeggen, neem de belasting van een product op het klimaat mee in de prijsstelling. Alle producten die te veel fossiele brandstoffen vergen bij de productie, zullen vanzelf innoveren naar duurzame oplossingen.”. Corné vult aan, “Het is ook belangrijk om hindernissen in de keten weg te nemen om innovatie mogelijk te maken. Bijvoorbeeld een toeslag op de teelt van peulvruchten, wat in andere landen al gebeurt.” Daarnaast kan de overheid veel doen in de voorlichting. Corné stelt dat voorlichting en maatregelen moeten gaan over de verandering van de sociale norm. “Zo wordt elke dag vlees eten niet meer als normaal gezien”.
Corné ziet een mooie kans in de voedselbrief die komt vanuit de ministeries. “De samenwerking tussen VWS en LNV is hier belangrijk in. We willen naar een voedselbeleid dat zowel gezond als duurzaam is, zodat we het in het Preventieakkoord niet alleen hebben over minder suiker en zout, maar ook over meer plantaardig.”
“De samenwerking tussen VWS en LNV is hier belangrijk in. We willen naar een voedselbeleid dat zowel gezond als duurzaam is, zodat we het in het Preventieakkoord niet alleen hebben over minder suiker en zout, maar ook over meer plantaardig.”
Voedselomgeving als focus voor de aanpak van de eiwittransitie
Corné ziet een belangrijke rol voor cateraars, die hun aanbod veranderen. Net zoals supermarkten: “supermarkten kunnen het aanbod sturen, ze kunnen bepalen wat er in de aanbieding is, hoeveel ruimte producten krijgen, hoe producten gepositioneerd worden en welke recepten er komen in hun bladen. Daarnaast is er een rol voor horeca. “Horeca kan laten zien hoe je peulvruchten lekker kan klaarmaken, hoe je met duurzame vis kan werken, hoe je gerechten maakt waar je vlees niet mist en ze kunnen de porties vlees kleiner maken in gerechten.” Ook op een menukaart in een restaurant kan er veel veranderen. “De menukaarten geven nu vaak nog maar 1 of 2 vegetarische opties, maar begin gewoon met de vegetarische gerechten en als je er vlees bij wilt, dan kun je een paar gerechten kiezen.”
Al met al, gebeurt er dus al veel in de transitie naar een meer plantaardig voedselpatroon. Maar ook zullen er nog belangrijke stappen gezet moeten worden, zoals besproken tijdens de tweede editie van het Plant the Future diner op 13 oktober. Hierover volgt later meer.
Meer plantaardig leesvoer? Lees hier meer:
https://www.wwf.nl/kom-in-actie/met-tijd/tips-gedrag/duurzaam-eten
https://www.wwf.nl/wat-we-doen/actueel/blog/medewerker-corne/week-zonder-vlees-planeetaardig
