De definitie van gezondheid is aan het veranderen. Het begrip veerkracht komt meer centraal te staan. Dat spoort met de landbouw, waar steeds meer belangstelling is voor de gezondheid en veerkracht van bodem, plant en dier. Dat is een van de conclusies in het vandaag verschenen rapport Integrale veerkracht – van bodemgezondheid naar gezondheid van plant, dier en mens van de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding (RIDLV). Het rapport kwam tot stand in samenwerking met de Transitiecoalitie Voedsel.
Landbouw, voeding en gezondheid staan hoog op de agenda in het maatschappelijk en wetenschappelijke debat, maar worden nog te vaak los van elkaar gezien. Recent onderzoek laat duidelijke relaties zien die nieuwe kansen scheppen voor een gezond voedselsysteem, aldus de auteurs van dit rapport.
Gezondheid en veerkracht Steeds meer onderzoek laat zien dat voeding een belangrijke factor is voor een goede balans in het microbioom in ons darmstelsel en daarmee voor ons immuunsysteem, dus voor onze veerkracht. Bij onbewerkt voedsel (rijk aan intacte cellen/vezels) floreert het microbioom beter. In de landbouw klinken soortgelijke geluiden waar het gaat om de rol van een divers bodemleven met vele soorten micro-organismen voor bodemgezondheid. Biodiversiteit onder en boven de grond kan de productie verhogen en de veerkracht versterken. Dankzij robotisering worden nieuwe vormen van mengteelten mogelijk. In een ander experiment werden kippen gevoerd met biologisch of gangbaar geteeld voer. De kippen gevoerd met biologisch voer bleken meer veerkracht te hebben tegenover infecties.
Integrale aanpak Dit zijn inspirerende aanzetten op deelgebieden. De uitdaging is: hoe kunnen we de benodigde verbindingen binnen het landbouw- en voedselsysteem realiseren? Lokaal en regionaal zijn er voorbeelden van een meer integrale aanpak van voedselproductie en voeding door overheid, bedrijven en andere belanghebbenden. Zo is in de Metropoolregio Amsterdam een voedselraad opgericht die voedselbeleid ontwikkelt dat gezondheids-, ecologische en economische aspecten integreert. Hierin zitten alle betrokken partijen aan tafel, waaronder voedselproducenten, banken, onderwijsinstellingen, supermarkten en consumenten.
Aanbevelingen
Het rapport geeft een negental aanbevelingen op het gebied van onderzoek, onderwijs en beleid om tot een veerkrachtig landbouw- en voedselsysteem te komen. De drie meest belangrijke aanbevelingen:
1. Denk integraal en benader landbouw en voeding in samenhang; stel in beide gezondheid en veerkracht centraal en laat dat sturend zijn voor iedere schakel in de landbouw en de voedselketen.
2. Maak “kringlooplandbouw” daarvan een onderdeel, met nadruk op een gezonde bodem, minimaal gebruik van chemie en optimale benutting van biodiversiteit.
3. Faciliteer experimenten met landbouw en voeding op lokaal en regionaal niveau. Daar liggen de beste kansen voor een integrale systeemaanpak, een interdisciplinaire en actiegerichte benadering en het bouwen aan relaties tussen subsystemen, mensen, bedrijven en overheden.
Over de RIDLV
De Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding (RIDLV) is een interdisciplinaire en onafhankelijke denktank. Leden zijn: Peter Blom, Alex Datema, Willem Ferwerda, Machteld Huber, Theo Jetten (secretaris), Edith Lammerts van Bueren (voorzitter), Ludwig Lauwers, prof. Jaap Seidell, Jan Staman, Wouter van der Weijden en Herman Wijffels.
De Raad beoogt vanuit wetenschap en samenleving oplossingsrichtingen aan te dragen waarin verloren gegane relaties in de keten worden hersteld en waarin ook producent en consument weer rechtstreeks met elkaar communiceren. De Raad wil duurzaamheid en gezonde voeding niet apart benaderen maar in samenhang. Zij geeft daar onder meer invulling aan door casussen uit te werken voor specifieke sectoren en door het organiseren van symposia. Zie: www.ridlv.nl.
Publicatie
Lees hier het rapport: Rapport Integrale Veerkracht_RIDLV en TcV_2019
T.H. Jetten, W.J. van der Weijden en E.T. Lammerts van Bueren (red.) 2019. Integrale veerkracht: van bodemgezondheid naar gezondheid van plant, dier en mens. Rapport symposium 7 december 2018 in Utrecht. Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw & Voeding in samenwerking met de Transitiecoalitie Voedsel.
