We zijn te gast op de Eemlandhoeve, waar de voltallige familie Huijgen ons hartelijk ontvangt. Zoon Henk vertelt hoe hij tijdens zijn studie werd gezien als hobbyboer tussen de giga (familie)bedrijven van zijn medestudenten, terwijl dochter Lotte gebak serveert en hun moeder Maaike de hapjes voorbereidt.
Jan Huijgen, gastheer en TcV lid van het eerste uur, schetst het trieste plaatje van boeren in Nederland. Van de drie boeren heeft er één geen opvolger en/of stopt, wordt er één groot of nog groter, en gaat er één op zoek naar nieuwe wegen. Hier op de Eemlandhoeve is dit laatste het geval. Veehouder Jan kiest voor een goed gesprek met investeerders, boeren, burgers en beleidmakers om de tendens naar groot, groter, grootst te doorbreken.
Uiteindelijke schatten
Maar niet alleen dat. Op zijn, toepasselijk verwoorde, Janboerenfluitjes bespreekt hij zeer nauwgezet enkele systeemknelpunten, zoals grondgebondenheid en het menselijk microbioom in strijd met de achteruitgaande voedingswaarden. Onderwerpen die binnen de Transitiecoalitie vaak de revue passeren. Ook geeft hij aan waar uiteindelijke schatten liggen verborgen: “Als we 10 miljard bij het ministerie van VWS (totale begroting van 90 miljard) vandaan halen om ten behoeve van de gezondheid in het ministerie van LNV (met een totale begroting van 1,4 miljard) te investeren, krijgen we meer gezondheid voor een lagere prijs.” Hij toont voorzichtig zijn daadkracht.
Jan: “Ik heb het op mijn eigen boerderij gedaan, 100 betrokken burgers die € 1000 inleggen en je hebt een ton. Als dit op landelijke schaal wordt toegepast heb je 10.000 burgers die € 1000 inleggen en je hebt 10 miljoen. Voeg daar 10 miljoen van regionale fondsen aan toe en vraag aan Carola Schoten nog eens 10 miljoen. Daarmee kunnen we een ontwerp maken om regionale voedselculturen te versterken.”
Op de vraag: “Is 30 miljoen niet veel te laag ingezet?”, antwoordt hij met zijn motto: ‘Groot dromen maar klein beginnen. Het gevestigde systeem is loeisterk en veranderingen vragen tijd maar je moet toch ergens beginnen.’
Stap voor stap
Hoe hij klein begint? Hij probeert te levelen op het Haagse niveau door zowel minister Schouten van LNV als de Jonge van VWS bij elkaar brengen. Hij noemt dit: “Met precisie met kleine daden de grote krachten aan het werk te zetten. Ik wil laten zien hoe het kan, met het bedrijf, met alles. Met kleine stappen, maar door groot te denken.”
In Bunschoten is het ‘drietal’ van boeren direct zichtbaar. Naast de Eemlandhoeve zitten een stoppende boer en een grotere (groeiende boer). Jan neemt mensen vaak mee op rondleiding ‘de breedste en de grootste boer’. Zijn ambitie: de stoppende boer overnemen om hier zijn diverse landbouwactiviteiten door te trekken en zo de regio Amersfoort van 20-30% van voedsel te voorzien.
Mansholtcampus
Jan Huijgen spreekt in termen van Mansholt 1 en 2. “Mansholt bracht radicale verandering, dat is nu ook nodig. Onze boerderij transformeert ook van Eemlandhoeve 1.0 naar 2.0 en 3.0. We willen dat de Eemlandhoeve transformeert naar een heuse Mansholtcampus waarin kennis, inspiratie en (onderzoeks)middelen gedeeld worden. Met als eerste vertrekpunt, en tevens als visualisatieplek (of Pure Proef Plek) geïnitieerd vanuit de Transitiecoalitie: het inspiratiehuis.
Eva Pfannes, ex-rijksadviseur voor het landschap, deelt de gezamenlijke droom om Mansholt op een gezonde manier voort te laten leven. Van daaruit is een mooie samenwerking ontstaan. Eva deelt schetsen om de aanwezigen een beeld te geven van het inspiratiehuis. Door de provincie met ondernemers en burgers in gesprek te brengen, hopen Eva en Jan in termen van (brede) welvaart te besparen èn verdienen. Dit vraagt om impact studies over de verborgen kosten en baten. Met de campus willen ze mensen echt aan het denken zetten, letterlijk en figuurlijk. ‘Het is spannend om te berekenen en besluitvormers aan het denken zetten, dat het ook financieel wat kan opleveren’, aldus Eva.
Schurende paradigma’s
Jan roept de aanwezigen op: “We moeten terug naar de waarde van voedsel in de publieke context waarin we aan het opereren zijn. De boer moet weer een centrale positie heroveren.” Ook delen hij en Eva nog de schurende paradigma’s. De ingrediënten voor een mooie toekomst:
- Hoe kan breed en klein samengaan met supergespecialiseerd en groot?
- Hoe kunnen we waarde toekennen aan onze levende cultuur die alleen maar in leven te houden is door deze op te eten?
Met dank aan Willem van der Zalm voor het verslag
Op dinsdag 17 september waren we met zo’n 100 geïnteresseerden te gast bij de Eemlandhoeve in Bunschoten-Spakenburg. In drie artikelen nemen we je mee in deze bijeenkomst. Lees ook professionalisering & samenwerking en True Cost & True Price.
