Actieagenda Boer, Bodem, Gezondheid 2.0

29 november 2023

Op 27 november presenteerden Transitiecoalitie Voedsel (TcV)en Louis Bolk Instituut  (LBI) de actieagenda Boer, Bodem, Gezondheid 2.0. De presentatie vond plaats bij Triodos Bank Nederland in Zeist, met dank aan gastheer Paul Kortekaas van Triodos. Aanwezig was een diverse groep boeren, adviseurs, kennisinstellingen, adviesbureaus, maatschappelijke organisaties, bedrijven-netwerken en overheden. Daaruit blijkt dat het thema gezonde landbouwbodems breed leeft en wordt omarmd door een brede vertegenwoordiging in het maatschappelijk veld. 

Gedeelde kijk

Na een geanimeerde en bij vlagen gepassioneerde discussie ontstond een gedeelde kijk op het maatschappelijk probleem wat we proberen op te lossen.

“We hebben nu over het algemeen ongezonde landbouwbodems en we willen toe naar overwegend gezonde bodems”, zo werd het door een van de aanwezigen samengevat.

Oorzaken zijn onder andere doorgeschoten intensivering van de landbouw en schaalvergroting, gebruik van chemicaliën en medicatie die via mest van dieren in de bodem komt. Onze samenleving raakt zo langzaamaan vergiftigd via onze bodems, aldus een van de krachtige uitingen. En consumenten zijn zich hiervan niet bewust.

Zorgkosten

We zien een voortdurende stijging van zorgkosten door ongezond eetgedrag, in 2040 stijgt het aandeel overgewicht naar verwachting naar ruim 60% van de bevolking (bron CBS, RIVM).

Volgens de aanwezigen hebben gezonde landbouwbodems een directe relatie met de toegenomen voedsel- en leefstijlproblemen; ondanks verschillende aanvullende argumenten was dat wel een duidelijke gemene deler. Denk hier aan de verbroken verbinding tussen boer en burgers en de rol van de voedselindustrie die er tussen zit.

Markt

Op de vraag in welke markt dit vraagstuk speelt en hoe die markt eruitziet, kwam de reactie dat we al decennia analyses van de markt doen, en die analyses hebben ons tot nu toe niet verder gebracht.

“We moeten de handen ineenslaan voor een en dezelfde actie, pas dan wordt onze roep misschien gehoord (door politiek, overheid en burger)” werd er gezegd.

De transitietheorie waar de actieagenda op is gebaseerd hecht wel degelijk grote waarde aan de beschrijving van de markt en diens barrières. In een inceptie fase moeten voorbereidingen worden getroffen om de markt klaar te maken voor oplossingen. Voor TcV een belangrijk signaal dat hier toch echt aandacht aan moet worden besteed.

Ranking

Op basis van de gepresenteerde kennisagenda gaven de aanwezige experts prioritering aan de voorgestelde vier onderzoek-sporen. Op nummer 1 kwam de ontwikkeling van een indicatorenset voor boeren. Daarmee kunnen zij op het erf metingen doen om de gezondheidswaarde van een product van gezonde bodem te kwantificeren. Op de tweede plaats kwam de wens om bij een specifieke kwetsbare groep mensen -bijvoorbeeld ouderen in de zorg, mensen met obesitas, lage SES of andere aandoeningen – te onderzoeken wat het gezondheidseffect is van de consumptie van producten van gezonde landbouwbodems.

Vervolg

In januari 2024 maakt het ministerie van LNV naar verwachting de eindrapportage openbaar. Dan zullen TcV en LBI ook de aangepaste actieagenda Boer, Bodem, Gezondheid 2.0 publiceren.

Verdiepen

Voor wie zich verder in het vraagstuk wil verdiepen zijn er twee podcasts om te beluisteren, onder de titel “Wat weten we over de relatie tussen gezonde landbouwbodems, gezonde gewassen en humane gezondheid?”