Het Verenigd Koninkrijk zet in op het belasten van suiker en zout en het reduceren van de vleesconsumptie om de problemen rond gezondheid, klimaat en landgebruik aan te pakken.
De nationale voedselstrategie van het Verenigd Koninkrijk die begin juli is gelanceerd legt een aantal ambitieuze voorstellen aan de Britse regering voor om het voedselsysteem te transformeren. Ongezonde voeding draagt bij aan naar schatting 64.000 sterfgevallen per jaar in het Verenigd Koninkrijk en kost jaarlijks 87 miljard euro (3,4% BNP van het VK). Kosten met betrekking tot milieu-impact zijn hierbij nog buiten beschouwing gelaten.
De voorstellen zijn o.a. groente- en fruitconsumptie met 30% te laten stijgen en vleesconsumptie met 30% te verminderen in 2030. Zonder deze transitie is het volgens de Commissie Klimaatverandering van de Britse overheid niet mogelijk om de stijgende ziektekosten te kunnen blijven betalen of de broeikasgasuitstoot naar nul te reduceren in 2050. Deze nieuwe zal helpen inwoners van het VK gezonder en duurzamer te laten eten. Cruciaal is dat de machtigste spelers – supermarkten – een centrale rol moeten gaan spelen in deze verandering. Om dit te realiseren, moeten supermarkten stoppen met vlees promoties en het stimuleren van de vraag naar suiker-, zout- en vetrijk voedsel door misleidende etikettering.
De voorstellen gaan verder dan het Nederlandse Preventie Akkoord, bedoeld om Nederlanders gezonder te laten leven en eten, en verder dan het Nederlandse Klimaat Akkoord uit 2019. Wel is er overeenkomst met de richtlijnen Gezonde Voeding van het Voedingscentrum. Hierin wordt gesteld dat het komen tot een gezond voedselpatroon vraagt om gemiddeld 40% meer groenten en een verandering van de verhouding dierlijk/plantaardig eiwit van 60/40 in 2020 naar 40/60 in 2030.
Ook voor Nederland geldt dat dergelijke richtlijnen hard nodig zijn om de noodzakelijke transitie naar een gezonder en duurzamer eetpatroon te realiseren en de zorgkosten te drukken. De Transitiecoalitie Voedsel, een koplopersnetwerk van meer dan 200 partijen die aan de voedseltransitie werken, beweegt politiek, overheid en bedrijfsleven hiertoe. Dat doet ze o.a. met QuestionMark, die recent de Superlijst gezond en groen heeft gepubliceerd om supermarkten te bewegen naar o.a. minder dierlijk aanbod, en met Feedback, een internationale organisatie die de al in het Verenigd Koninkrijk gelanceerde supermarktcampagne gericht op minder vleesaanbod in supermarkten, van juni 2021 nu ook in Nederland is gestart.
In het bedrijfsleven zijn enkele koplopers actief op het omstreden gebied van reductie van consumptie van dierlijke producten. Bijvoorbeeld: Ahold laat met haar klimaat strategie rapport zien dat ruim 30% van haar totale broeikasgasuitstoot wordt veroorzaakt door de verkoop van vlees, vis en zuivelproducten. Deze marktleider in Nederland neemt als één van de eerste supermarkten in Europa haar verantwoordelijkheid met de doelstelling in de hele waardeketen de emissies 15% te reduceren tussen 2018 en 2030 en haar assortiment gezonder te maken. Echter, een expliciete doelstelling om ook het aanbod van dierlijk aanbod terug te brengen ontbreekt nog. Bovendien ligt er een kans voor deze koploper om ook promotie in lijn te brengen met de Richtlijnen Gezonde Voeding en de noodzakelijke omslag naar minder dierlijk in ons eetpatroon. Momenteel valt zo’n 80% van de aanbiedingen buiten de Schijf van Vijf bij Nederlandse supermarkten en kent vlees nog steeds een prominente plek in de aanbiedingen.
Heldere doelstellingen vanuit de overheid, zoals het advies in het Verenigd Koninkrijk voor een nieuwe voedselstrategie, zijn een noodzakelijke stap om de transitie naar gezonde en duurzame eetpatronen te versnellen. Dit is ook te onderbouwen op basis van de transitietheorie. Zeker voor een minder populair thema zoals reductie van dierlijke producten, is het stellen van een doel en het nemen van concrete uitvoeringsmaatregelen meer dan noodzakelijk door alle partijen in de keten.
De Transitiecoalitie Voedsel bepleit daarom de eerder genoemde doelstelling om de consumptie van dierlijke eiwitten te beperken om te zetten naar concrete uitvoeringsmaatregelen. Wet- en regelgeving, juist richting voedselaanbieders, zoals supermarkten en (fast food) restaurants, is steeds uitgebleven. Dit terwijl afgelopen twee jaar talloze overheidsadviesrapporten hebben benadrukt dat interveniëren in de voedselomgeving het belangrijkste is om te komen tot verandering van eetpatroon. De Nederlandse overheid moet nu stappen ondernemen om de consumptie van van vlees en andere dierlijke producten en sterk bewerkt voedsel te verminderen en vooral een meer plantaardig dieet te stimuleren en groente- en fruitconsumptie te bevorderen. En dan wel vooral via voedselaanbieders. Ongezond en dierlijk zou niet vanzelfsprekend moeten zijn en plantaardig zou het nieuwe normaal moeten zijn.
We dringen bij de Nederlandse overheid aan de aanbevelingen uit het Verenigd Koninkrijk op nauwe voet te volgen en de ambitie over te nemen om de voortrekker van de voedseltransitie in Europa te worden. ‘Plant de toekomst’ zou een lucratieve richting voor een nieuw kabinet kunnen zijn, met alle gezondheids- duurzaamheids- en economische voordelen van dien en daarnaast boeren een nieuw perspectief kunnen bieden.
Natascha Kooiman, Kwartiermaker Transitiecoalitie Voedsel www.transitiecoalitievoedsel.nl
Frank Mechielsen, Campagneleider Feedback Europa www.feedbackglobal.org
Emma Coles, Hoofd data en technologie, Voeding Leeft
Meer informatie en contact
Voor meer informatie, neem contact op met Natascha Kooiman, kwartiermaker Transitiecoalitie Voedsel, portefeuillehouder Voedselomgeving en Eiwittransitie natascha@transitiecoalitievoedsel.nl 06 543 66 200
De Transitiecoalitie Voedsel is een brede koploperscoalitie van ca 200 bedrijven, organisaties en personen die werken aan een omslag in het landbouw- en voedselsysteem met als missie ‘een gezond leven op een gezonde planeet’.
Feedback voert campagne voor het bouwen van een gezond en duurzaam voedselsysteem in Engeland en vanaf 2021 in Nederland.
Voeding Leeft ontwikkelt en exploiteert samen met wetenschappers, artsen en andere professionals leefstijlprogramma’s voor iedereen die zijn gezondheid wil verbeteren. Hun bekendste programma “Keer Diabetes Om” heeft bijna 3,000 mensen hun type 2 diabetes om te keren met minder medicatie en betere bloedglucose waarden.
link naar de UK nationale voedselstrategie: The National Food Strategy – The Plan
link naar de Superlijst: Superlijst Groen 2021 (thequestionmark.org)
