Op 13 oktober vond de tweede editie van het Plant the Future diner plaats. Tijdens het diner, onderstreept de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Piet Adema, zich te willen inzetten voor de kabinetsdoelstelling van een 50/50 verhouding plantaardige/dierlijke eiwitten in ons eetpatroon. Ook vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans benadrukt het belang van meer plantaardige eetpatronen en benadrukte hierbij de rol van de voedselomgeving. De uitspraken van Adema en Timmermans vonden weerklank in de pitches tijdens de avond en in de gesprekken aan tafel. In Nieuwspoort kwamen vertegenwoordigers van bedrijfsleven, banken, supermarkten, boeren, wetenschap, én politiek bij elkaar. De ruim 230 gasten gingen in gesprek over de oproep van Transitiecoalitie Voedsel (TcV) om Plantaardig het Nieuwe Normaal te maken. Want, zo benadrukte Natascha Kooiman, kwartiermaker TcV en initiatiefnemer van het diner, het is tijd om van agenderen te bewegen naar concrete maatregelen om de eiwittransitie te versnellen.
Onder het genot van een voortreffelijk diner verzorgd door The Farm Kitchen, luisterden de aanwezigen naar keynote speaker van de avond, vicepresident van de Europese Commissie Frans Timmermans. Hij benadrukt de link tussen de eiwittransitie (de overgang naar een eetpatroon met minder dierlijk en meer plantaardige eiwitten) en de voedselomgeving (aanbod, reclame en straatbeeld):
“The problem is however, that Europeans live in a food environment that neither encourages nor facilitates healthy and sustainable diets.” De Europese Commissie werkt aan die voedselomgeving: “We [the European Commission] are preparing legislation to ensure that healthy and sustainable produced food is widely available, easily accessible, and affordable.”
Tijdens het diner, biedt Natascha Kooiman, initiatiefnemer en kwartiermaker bij Transitiecoalitie Voedsel (TcV), Minister Adema het tienpuntenplan ‘Plantaardig Het Nieuwe Normaal’ aan. Dit plan kent aanbevelingen om de omslag naar een gezond, duurzaam en meer plantaardig eetpatroon te versnellen en in beleid te verankeren. Minister Adema, reageert:
“De eiwittransitie heeft een belangrijke rol in de landbouw van de toekomst. De hele keten moet die transitie helpen vormgeven zodat de boer ook een verdienmodel heeft. Ik ga me inzetten voor de eiwittransitie en de kabinetsdoelstelling van 50% plantaardige consumptie. We hebben iedereen nodig, ik wil ook met alle sectoren in gesprek dus blijf me aan mijn jasje trekken.” Die erkenning lijkt een kers op de (plantaardige) taart. Maar de commitment en stevige inzet van de politiek en de minister is broodnodig om de omslag te kunnen maken.
Wie heeft welke rol in de eiwittransitie
Natascha Kooiman trapte de avond af: “Sinds het eerste Plant The Future diner, een jaar geleden, is er veel gebeurd in de eiwittransitie.” Ze somt op: “Haarlem wil geen vleesreclames meer in de openbare ruimte en ROC start opleiding plant-based cooking, we hebben een Nederlandse wethouder met eiwittransitie in haar portefeuille en de producentenorganisatie Eiwitboeren van Nederland is opgericht. In maart overhandigde de Transitiecoalitie Voedsel aan de Tweede Kamer het tienpuntenplan dat het resultaat was van het eerste diner. En inmiddels kunnen we het eerste punt afvinken: een stip op de horizon.” Want met de voedselbrief kwam voormalig minister van Landbouw, Natuur, en Voedsel, Henk Staghouwer, met de doelstelling van een 50/50 plantaardige/ dierlijke eiwit verhouding in ons eetpatroon in 2030. Natascha vervolgt:
“Maar hoe gaan we dat invullen? Wat zijn concrete maatregelen en wie neemt daarin welke rol?” De kwartiermaker roept op om gezamenlijk tot concrete doelstellingen en maatregelen te komen: “Er gebeurt veel en we mogen successen vieren. Maar we moeten ook keihard doorpakken”.
Dat was dan ook onderwerp van gesprek tijdens het diner, waar ruim 230 gasten, vanuit alle hoeken van de voedselketen, samenkwamen in Nieuwspoort, het politiek mediacentrum van Den Haag. Aan tafel en in het programma via vijf pitches, werd antwoord gezocht op de vraag ‘wat is nodig om Plantaardig het Nieuwe Normaal te maken?’. Transitiecoalitie Voedsel is voorvechter van de eiwittransitie aanpakken vanuit zowel de productiezijde als de consumptiezijde. Dat betekent dat o.a. boer, producent, supermarkt, catering en gemeente een rol hebben. Tijdens de avond pitchte ieder van deze spelers hun visie en actie op de overgang naar Plantaardig het Nieuwe Normaal en deed iedere pitcher een oproep voor maatregelen. Deze komen overeen met 5 maatregelen die TcV centraal stelt tijdens de avond.
Voedselomgeving als de sleutel voor de eiwittransitie
Gemeente, supermarkt en catering kwamen in het eerste blok aan het woord. Dit zijn de belangrijkste aanbieders die onze voedselomgeving vormen. “De voedselomgeving is de belangrijkste bepaler van ons eetgedrag, zo toont wetenschappelijk onderzoek aan,” zegt Natascha Kooiman.
“Daarom ligt de focus in het tienpuntenplan op concrete maatregelen die genomen kunnen worden voor een duurzamere, plantaardigere en gezondere voedselomgeving.”
Die concrete maatregelen zijn o.a. instrumenten voor gemeenten om een gezonde voedselomgeving te bevorderen. Daarover kwam Kirsten de Wrede aan het woord. Zij is de eerste wethouder met de eiwittransitie in haar portefeuille. Kirsten deed een oproep om de verschuiving naar een minder dierlijk en meer plantaardig eetpatroon serieus aan te pakken. Een van de aanwezige Tweede Kamerleden reageerde adequaat dat zij zich hard zou maken voor verschillende zaken die tot die gezondere en duurzamere voedselomgeving zouden moeten leiden. Zoals verminderen van reclame (voor dierlijke) producten buiten de Schijf van Vijf en een stop op stapelkorting op en stunten met dierlijke producten onder de kostprijs.
Steven IJzerman, verantwoordelijk voor duurzaamheid binnen Ekoplaza , haakte hier met zijn pitch op in:
“Ekoplaza maakt bewuste keuzes in aanbod en promotie van het plantaardige alternatief en probeert de consument hiermee naar een meer plantaardig eetpatroon te bewegen. De politiek kan meer doen om een dergelijke koploperstrategie te belonen, o.a. door financiering beschikbaar te stellen om bijvoorbeeld impact te monitoren en te sturen op resultaten in lijn met de 50/50 doelstelling voor ons eetpatroon”
Supermarkten zijn zo mogelijk de belangrijkste speler in de beïnvloeding van ons eetgedrag. Ekoplaza was dan ook zeker niet de enige supermarkt tijdens het diner. Tijdens de week van Plantaardig het Nieuwe Normaal zijn bovendien verschillende rapporten gelanceerd die supermarkten aanspreken op hun gedrag en hun (gebrekkige) inzet op plantaardig de nieuwe normaal maken. Zo kwam Feedback Eu met de Minder Vlees Race en Questionmark met de Superlijst Gezond. Beiden laten zien dat er nog lang niet genoeg gebeurt vanuit de supermarkt, waar we als consument 75% van wat we eten vandaan halen.
Natuurlijk heeft ook catering een rol in het bepalen van onze normaal. Dat een gezonde en meer plantaardige lunch voordelen biedt voor de gezondheid van werknemers, voor het werkplezier en voor duurzaamheidsdoelstellingen, beseffen steeds meer werkgevers zich. Bijvoorbeeld Booking.com, een grote werkgever, die 80/20 plantaardig/dierlijk verhouding als doel hebben gesteld in het Food & Beverage concept. Aldus Maarten van Gestel van Booking.com. Fabiano Giavarra, verantwoordelijk voor duurzaamheid binnen Schneider Electric:
“Een gezonde, duurzame en meer plantaardige lunch wordt eerder geaccepteerd als de werkgever een fikse korting mag geven of de gehele kosten op zich neemt. Dit is een behoorlijke kostenpost, maar wel noodzakelijk om te komen tot gezondere medewerkers. Ondersteuning vanuit de overheid om dit belastingtechnisch interessanter te maken voor de werkgever zou andere werkgevers kunnen motiveren ook voor duurzame en gezonde werklunches te gaan”.
Een van de aanwezige Tweede Kamerleden reageerde hier positief op en wil zich hier hard voor maken. Een aanpassing van de Wet Loonbelasting kan zorgen dat het aantrekkelijker wordt voor werkgevers om de stap te zetten. Mooie inbreng voor tijdens het LNV commissiedebat waar het tienpuntenplan én deze maatregel ook in behandeld wordt. Verschillende Tweede Kamerleden gingen ook in op een derde concrete maatregel die TcV voorstelt in haar plan: een verlaging van btw voor gesneden groenten en fruit. TcV voegt hier peulvruchten aan toe. Een belangrijke plantaardige eiwitrijke bron van eigen bodem.
Plantaardig eiwit in Nederland een peulenschilletje
Ook de eigen bodem kwam aan bod. Want naast de spelers in de voedselomgeving, hebben ook de boeren een rol in de eiwittransitie. Volgens TcV kan dat door bijvoorbeeld verplichte bijmenging van duurzame (plantaardige) grondstoffen in de voedselketen. Dat boeren ook kunnen bewegen van dierlijke naar plantaardig, laat De Nieuwe Melkboer zien. Oorspronkelijk hadden Bart en Tom Grobben – De Nieuwe Melkboer – een traditioneel melkveebedrijf. Inmiddels zijn zij sojaproducent en werken ze samen met Friesland Campina. Bart deed een oproep aan de overheid:
“Geef ons [boeren] de middelen en de tijd en van Nederland een plantaardige (eiwit) hoofdrolspeler maken is een peulenschilletje!”.
Ook David Fousert CEO van AVEBE ziet kansen:
“De plantaardige revolutie biedt volop kansen voor ons als bedrijf, voor onze boeren, de akkerbouwsector en Nederland. Wij zijn onderdeel van de oplossing en hebben van de overheid een integrale aanpak nodig, door de ketens heen. Duidelijke keuzes maken en vooral samenwerking.”
Aanvullend stelt Hans Meeuwis, CEO van Cosun:
“Om met onze Cosun campagneboodschap te spreken: De Toekomst is Plant. Dat gaan we alleen realiseren door samen te werken met elkaar. En niet tegen elkaar. Ketenpartners, overheid, kennisinstellingen en maatschappelijk middenveld (NGO’s).”
Verbinding tussen productie en consumptie
Natascha Kooiman kan de uitspraak van AVEBE en Cosun beamen. Ze stelt dat consumptie en productie beide moeten worden aangepakt om de eiwittransitie te realiseren:
“In Nederland, waar we 75% van alles wat we produceren, exporteren en 75% van alles wat we consumeren, importeren, is die verbinding er amper. We moeten weer naar een situatie waarin we de relatie tussen productie en consumptie leggen.”
Gezondheid
Jan Buining, CEO van TastyBasics pleit voor een beweging naar minder ´lege calorieën’ en aandacht, juist in de eiwittransitie voor voedingswaarden. Natascha benadrukt:
“gezondheid zou een voorwaarde moeten zijn bij de sturing aan zowel productie als consumptiezijde. First time right noemen we dat. We moeten alleen nog maar inzetten op eiwitrijke, duurzaam geproduceerde producten die binnen de Schijf van Vijf passen. Aan de consumptiekant moeten we vooral inzetten op vers en onbewerkt, groenten en peulvruchten in de hoofdrol, dan kan deze transitie ook gezondheidscrisis het hoofd bieden. Gezondheid en duurzaamheid moeten dus hand in hand gaan.”
Tijd voor actie
We timmeren aan “een race to the top” zoals Charlotte Linnebank directeur van Questionmark het verwoordde. Die energie was in de gehele zaal te voelen, bij de gasten, sprekers en ook bij de zes Tweede Kamerleden die aanwezig waren. Zij sloegen aan op de acties en maatregelen waar de pitchers de politiek toe opriepen.
Transitiecoalitie Voedsel is blij met de uitspraak van en overtuiging waarmee de minister de urgentie van de eiwittransitie duidde en zich committeerde zich in te zetten om Plantaardig het Nieuwe Normaal te maken. Evenals met de uitspraken van de politici over concrete maatregelen. Deze stappen zijn nodig om met elkaar tot een volgende fase te komen, waar TcV ook komende tijd aan zal werken met de stakeholders in de eiwittransitie. Bijvoorbeeld met een gezamenlijke actie agenda met concrete doelstellingen en maatregelen, te vormen samen met belangrijke spelers vanuit de consumptie- en productiezijde. De basis hiervoor is een gezamenlijke visie, die zij momenteel toetst onder stakeholders.
Een wenkend perspectief: Nederland is een eiwitland
Een visie vraagt om een wenkend perspectief. Tijdens de avond werd meerdere malen benadrukt: Nederland is een eiwitland. Natascha Kooiman: “De eiwittransitie zet de koploperspositie van ‘Nederland eiwitland’ niet op de tocht, maar biedt een enorme kans om toekomstbestendig te zijn: een herpositionering naar Nederland Plantaardig Eiwitland. We hebben daar alle ingrediënten voor in huis. Behalve misschien één: de gewoonte om alleen economie een driver te laten zijn. Want juist de eiwittransitie is écht werken aan Plant the Future omdat het waarde heeft voor onze gezondheid, onze natuur en het klimaat, onze en andermans economie én dierenwelzijn. Laten we die veelzijdigheid van de oplossing die eiwittransitie is, met elkaar benutten en Let’s Plant the Future!”
NB: Terwijl deze tweede editie van het diner nog maar net voorbij is, is het volgende zaadje alweer geplant. In het voorjaar van 2023 organiseert TcV samen met de European Alliance for Plant Based Foods (EAPF) een Plant the Future diner in Brussel. Intussen zijn er gesprekken gaande over lokale Plant the Future diners én wordt er nagedacht over een derde editie van het nationale Plant the Future diner.
Interesse in de eiwittransitie of het Plant The Future Diner? Neem contact op met de TcV kwartiermaker Natascha Kooiman natascha@transitiecoalitievoedsel.nl
Meer weten over het diner: www.planthefuture.eu
Het Plant the Future diner is een initiatief van Transitiecoalitie Voedsel in samenwerking met Nieuwspoort en The Farm Kitchen. De tweede editie van het diner is mede mogelijk gemaakt door onze hoofdsponsoren BO Akkerbouw, Tasty Basics en sponsoren Bonduelle, Triodos Bank, Schouten Europe en WWF-NL.
